Ailesel faktörler başta olmak üzere kullanılan bazı ilaçlar, beslenme şekilleri ve tiroid iltihapları nedeniyle guatr gelişebileceğini belirten Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Tamer Akça guatrda güncel tedavi yaklaşımları hakkında bilgiler verdi, hastaların sık sorduğu soruları cevapladı.

Guatr nedir?

Guatr boynun ön tarafında yerleşmiş “tiroid” adı verilen ve hormon salgılayan bezin çeşitli nedenlerle normalden büyük olmasına verilen isimdir. Guatr “diffüz”,  “tek nodüllü” veya “çok nodüllü (multinodüler)” olabilir.

Guatrın sebepleri nelerdir?

Endemik olarak; iyot eksikliği ve guatrojen gıdalarla (brokoli, turp, beyaz lahana, karalahana, brüksel lahanası, şalgam, karnabahar, marul, hardal tohumu) beslenme, kullanılan çeşitli ilaçlar; tiroid iltihapları, genetik faktörler, tiroidin iyi huylu tümörleri veya kanserleriyle, tiroid hormonuna direnç nedeniyle guatr gelişebilir.

Guatrda hangi durumlarda ameliyat yapılır?

Her guatr ameliyat gerektirmez. Ancak eğer; ilaç tedavisine rağmen tiroid fazla çalışıyorsa (zehirli guatr), büyük guatr nedeniyle basıya bağlı şikâyetler (nefes darlığı, ses kısıklığı, yutma güçlüğü) varsa, guatr göğse doğru büyüyorsa (iç guatr), biyopside kanser veya kanser şüphesi varsa ve boyundaki şişlik kozmetik olarak kötü görünüyorsa ameliyat yapılır.

Graves hastalığının ameliyatla tedavisi kimlere yapılır?

Graves varlığında ameliyatın amacı, hastalığın en az sorunla tam ve kalıcı kontrolünün sağlanmasıdır. Bu nedenle Graves’te ameliyat; yaklaşık 18 ay boyunca uygun tedaviye rağmen kontrol altına alınamayan fazla hormon salgılanması durumlarında, kanserli veya kanser şüphesi olan tiroid nodüllerinin varlığında, genç hastalarda, tedaviden hemen sonra (6 ay içinde) gebe kalmak isteyenlerde, antitiroid ilaçlara karşı şiddetli reaksiyonları olanlarda, yutma-konuşma zorluğuna veya ses kısıklığına neden olan büyük guatrları olanlarda ve atom tedavisi almaya isteksiz hastalarda önerilir.

Hamilelikte Graves hastalığı için ameliyat yapılır mı?

Hamile olan Graves hastalarında sadece hızlı kontrol gerektiğinde ve antitiroid ilaçlar kullanılamadığında ameliyat yapılır. Eğer gerekiyorsa en ideal zaman hamileliğin ikinci trimesteridir (4-6. aylar).

Toksik multinodüler guatr nasıl tedavi edilir?

Toksik (fazla hormon salgılayan) multinodüler (çoklu nodül) guatrlar genellikle daha önce toksik olmayan multinodüler guatr öyküsü olan yaşlı bireylerde görülür. Birkaç yıl içinde yeteri kadar tiroid nodülü hipertiroidizme neden olur. Tedavide temel hedef hipertiroidizmin (fazla hormon salınımının) yeterince kontrol altına alınmasıdır. Bu amaçla atom (RAİ) tedavisi veya ameliyat uygulanabilir. Ameliyat seçeneğinde nüks ve buna bağlı olarak tekrar cerrahi sonucu artan komplikasyon oranlarından kaçınmak için totale yakın veya total tiroidektomi (tiroid bezinin tamamının veya tamamına yakınının alınması) önerilir.