Özel İzmir Gazi Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi, Çocuk Kalp Damar Cerrahisi ve Yenidoğan Kalp Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Emin Alp Alayunt çocuklarda görülen kalp damar hastalıkları ve tedavileri hakkında bilgiler verdi. “Çocuklarda ve yeni doğanlarda görülen kalp damar hastalıklarına ,  bu konuda yetişmiş pediatrik kardiyologlar tarafından tanı konur” diyen Prof. Dr. Emin Alp Alayunt, “Hem erişkin hem çocuk kalp damar hastalıklarında faaliyet gösteren bir cerrah olarak olarak bu iki alanı  bazen kıyaslarım.İlk aklıma gelen zorluğu , yorgunluğu riski vs. değildir . Önce şunu düşünürüm. Yetişkin biri ameliyattan sonra sadece hayatının geri kalan kısmını yaşayacak , ama çocuk bir ömrü “bütünüyle” yaşayacak. En basitinden bu gerçek bile başarılı komplikasyonsuz geçen bir ameliyattan sonra  , mutluluğumuzun  da o oranda artmasını açıklar ” dedi.

Yapılamayan Ameliyatlar Başarıyla Uygulanıyor

Prof. Dr. Alayunt, “ Yetişkin cerrahisinde uzmanlığını alan cerrahların , doğumsal kalp hastalıkları cerrahisi üzerine ayrıca bir yandal ihtisası daha yaparlar. Ancak yetkinleşme çok daha uzun yıllar alır. Son yıllarda konunun öneminin anlaşılmasıyla beraber ülkemizde gerçekten çok yol alınmıştır, geçmiş yıllarda kaçınılan , riskli görülen bir çok girişim, rahatlıkla yapılabilir hale gelmiştir. Yine de zorluk ve risk skalası orantısal olarak yüksek bir alandır.” dedi.

İyi Bir Ekip Olacaksınız

“Çocuk kalbini tedavi etmek istiyorsak olmazsa olmaz bazı şartlarımız olacaktır”diyen Prof. Dr. Alayunt, “  İyi bir ekip olacaksınız (bakın kuracaksınız demiyorum) , iyi bir yoğun bakımınız olacak , araç gereç  ve sarf malzemelerinde sıkıntınız olmayacak, hizmet yoğunluğunuz kesintisiz belli bir düzeyde olacak, tüm çalışanlarınız motive olacak ve çocuğu kendi çocuğu gibi sevecek ,öyle takip edecekler. Kesin olarak şart bunlar . Başka türlü eziyetten mutsuzluktan başka bir şey bulamazsınız” dedi.

Kalp Yaşamın Kendisidir

Klişe deyimle , kalbin bir pompa olduğunu belirten Prof. Dr. Emin Alp Alayunt, “ Kalp yaşamın ta kendisidir. Kalp sağ ve sol yarı olarak ikiye ayrılır. Sağ kalp kirli kanı akciğerlere yollar oksijenlensin temizlensin diye, sol kalp ise akciğerlerden temiz kanı alır ,belli bir basınçla vucuda basar , tüm organlar hücreler oksijen alsın ve beslensin diye .Kalbin iş yapan basınç üreten kısımları karıncıklardır  (ventriküller) . Kulakçıklar (atriumlar) kanın toplandığı düşük basınçlı odacıklardır. Sağ tarafta sağ kulakçık sağ karıncık bulunur, sol tarafta sol kulakçık sol karıncık bulunur. Elektrik meraklılarına bir gönderme yapacak olursak kalp seri bağlanmış bir devredir. Arada akciğerler bulunur. Şöyle; vücuttan gelen kirli kan è sağ kulakçık è sağ karıncık èakciğer atardamarı è  akciğerlere gelir, akciğerde temizlenen kan è sol kulakçık èsol karıncık èAort ana atardamarlıyla tekrar vucuda gider. Sağ ve sol taraf arasında septum denen bölmeler vardır  bu bölmeler kirli ve temiz kanın birbirine karışmasını engeller. Çok önemli olarak  kulakçık ve karıncık arasında ve karıncıkla çıkan damar arasında kapaklar vardır. Kanın geri kaçmasını engellerler. Bu seri devrede nerede hangi seviyede problem varsa , işte hasta yakınının eline tutuşturulan raporlarda bu yazar.

Çocuklarda Başlıca Kalp Hastalıkları

Şimdi bu “arızaların” neler olabileceğini ve nasıl adlandırılacağını örnekleriyle anlatalım. Şöyle bir sınıflandırma yapabiliriz.

Damarlarda veya kapaklarda darlıklar (mesela aort darlığı , Mitral darlığı, trikuspid kapak darlığı , akciğer atardamar darlığı ( pulmoner darlık)

Kapaklarda yetmezlikler , Kanın geriye kaçmasına yol açar kalp gereksiz iş yapar yorulur. Hangi kapak sorunluysa yetmezlik onun adıyla beraber anılır. Mitral kapak yetmezliği, aort yetmezliği gibi. Çocukluk devresinde pulmoner kapak sorunları göreceli olarak daha fazladır.

Bölmeler (septumlar) üzerinde  olmaması gereken delikler: ASD Atrial Septal Defekt (kulakçıklar arası delik bulunması. VSD  ventrikuler Septal defekt Karıncıklar arası delik bulunması.

Fazladan damar bulunması (PDA) Anne karnında gelişim sırasında çok önemli görevi olan bir damarın doğum sonu açık kalması. Kapatılması değişik yöntemlerle ,kapalı ameliyatla veya ameliyatsız da olabilir.

Komplike bozukluklar Bir kalp boşluğunun olmayışı , tek oluşu , çıkış atardamarlarının yokluğu veya ileri derecede ufak olması , Çapraz olarak ters taraflardan çıkması (Büyük arter transpozisyonu) gibi, yani tüm bu anlatılanların kombinasyonları diyebiliriz. Komplike hastalıklara örnek olarak en basitinden Mavi Hastalık (Fallot Tetralojisi) verilebilir.

Tetraloji dörtleme anlamına gelir hastalığın belirgin dört patolojisine vurgu yapar.  Bazen aynı hastada dört ameliyat yapıldı şeklinde istemsiz yanlış anlamalara yol açan bu hastalıkta esasen iki bozukluk ( Karıncıklar arasındaki delik ve Akciğer atardamarı öncesindeki darlık).tamir edilir. Doğumsal kalp hastalıkları kombinasyonlar açısından inanılmaz zengindir, her hastanın kendi özelinde değerlendirilmesi gerekir. Bir klişe de burada kullanalım “hastalık yok hasta vardır”. Bir çok branşta tanı kısmında birkaç kelime ya da en fazlasından birkaç cümle yazarken, bizlerin uğraştığı bu alanda tanı kısmında paragraflar söz konusu olabilir, okurken yorulursunuz. Son olarak da burada anlatılmayanlar, aklımıza gelmeyenler. Latife olarak söylemiyorum hiç görülmemiş bir kombinasyonla karşılaşabilirsiniz, en azından sizin hayatınız boyunca bir iki defa göreceğiniz durumlar olabilir.

Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda görülen Kalp Damar Hastalıkları’nın tedavileri hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Alayunt, “ Tedavilerine gelince ; başlıca iki tip cerrahi tedavi vardır. 1. Korrektif (tam düzeltme ameliyatları ) 2. Palyatif ( yardımcı ameliyatlar, ilerideki ameliyata hazırlayıcı basamak ameliyatları)  Ülkemiz gerçekten bu konularda çok gelişti . Bir çok yerde böylesine zor kompleks bir alanda harika sonuçlar alınıyor . Çocuğunuzun kalp hastalığı tanısı alması dünyanın sonu değildir.  Bir çoğu tedavi edilebilir , basiti de komplikesi de. Ancak her müdahalenin kendi riski olabileceğini anlamak (hasta ve yakını için) , anlatmak (cerrah için ) ve (hasta ,hasta yakını, cerrah için cümleten) onaylamak zorundasınız. Cerrahınızla olası sonuçları , riskleri , zamanlamayı konuşun ve net anlayın. Ameliyat sırasında kullanılacak yöntem( açık kalp ameliyatı , kapalı girişimler) , kullanılacak yama tipleri , kullanılacak kapak veya yapay damar tiplerini cerrahın anlatmasını talep edin. Bu anlatılanlar karmaşık gelse de , bundan sonra elinize tutuşturulan raporlara daha bir ferasetle bakacağınız kesindir.